Chuyên gia: ĐBSCL vẫn còn cơ hội thoát khỏi hạn mặn, nếu…

[ad_1]

Chuyên gia: ĐBSCL vẫn còn cơ hội thoát khỏi hạn mặn, nếu…

Trung Chánh

Đê bao bảo vệ lúa vụ ba vào năm 2011 tại huyện Tân Hồng, tỉnh Đồng Tháp. Ảnh: Trung Chánh

(TBKTSG Online) – Một lần nữa, các nhà khoa học đã lên tiếng khẳng định sản xuất lúa vụ ba chẳng những không giúp nông dân vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thoát nghèo, mà còn khiến tình trạng xâm nhập mặn trở nên nghiêm trọng hơn. Thế nhưng, việc ứng phó với hạn, mặn cho khu vực này không hẳn đã hết cơ hội…

Trao đổi với TBKTSG Online bên lề buổi tọa đàm “Tái cơ cấu nông nghiệp trong điều kiện thích nghi với biến đổi khí hậu” do UBND tỉnh Đồng Tháp tổ chức hôm nay, 20-9, ông Nguyễn Hữu Thiện, một chuyên gia độc lập về thủy điện và môi trường, cho rằng vùng Tứ Giác Long Xuyên hiện có 1.100 km2 đê bao sản xuất lúa vụ ba và điều này đã khiến không gian trữ lũ nhanh chóng giảm xuống, từ mức 9,2 tỉ m3 nước vào năm 2000 xuống chỉ còn 4,5 tỉ m3 vào năm 2011, tức không gian chứa nước lũ đã giảm hơn một nửa.

Theo ông Thiện, việc mở rộng diện tích lúa vụ ba chẳng những khiến tiêu tốn ngân sách xây đắp đê bao, mà còn làm mất nguồn cá, mất phù sa, gây ô nhiễm nước do gia tăng sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu, và gia tăng xâm nhập mặn…

“Số liệu hạch toán sơ bộ của chúng tôi cho thấy, cứ sau 15 năm làm lúa vụ ba, xã hội sẽ mất đi 47,8 triệu đồng/héc ta, tức sau mỗi 15 năm, vùng này sẽ mất đi khoảng 7.000 tỉ đồng. Điều này cho thấy càng làm (lúa vụ ba) thì càng thiệt hại”, ông Thiện cho biết.

Trong khi đó, sản xuất lúa vụ ba lại không giúp nông dân thoát nghèo, bởi vì số tiền tăng thêm so với làm hai vụ lúa cũng không đáng là bao.

Thực tế, dẫn số liệu khảo sát của mình tại thị xã Hồng Ngự, ông Thiện cho biết nông dân sản xuất 2 vụ lúa/năm, thu nhập được 31 triệu đồng/héc ta, trong khi đó, tại huyện Tháp Mười, làm ba vụ lúa/năm, nông dân thu được 36 triệu đồng/héc ta, tức chênh lệch chỉ 5 triệu đồng/hécta, một con số quá nhỏ, không đủ để giúp nông dân thoát nghèo.

Theo ông Thiện, đó là chưa kể một số nghiên cứu của thế giới cho thấy cứ sau 20 năm, để sản xuất ra được 1 kg lúa, lượng phân bón sử dụng tăng thêm 40% so với trước đó, “tức chi phí sản xuất của nông dân sẽ tăng, vì thế lợi nhuận sẽ giảm đi”, ông cho biết.

Trong khi sản xuất lúa ba vụ không đem lại nhiều lợi ích thật sự cho nông dân như nêu trên, thì việc phát triển lúa ba vụ ở ĐBSCL lại là nguy cơ khiến khu vực này đối diện với xâm nhập mặn ngày càng gay gắt hơn.

Theo ông Thiện, vùng Đồng Tháp Mười, đặc biệt là tỉnh Đồng Tháp, hoàn toàn có thể “giải cứu” vùng ĐBSCL thoát khỏi nguy cơ nêu trên. “Nhưng với điều kiện không phát triển thêm lúa vụ ba nữa”, ông nói.

Theo ông Thiện, năm huyện phía Bắc của tỉnh Đồng Tháp là khu vực ngập sâu trong mùa lũ với diện tích 35.000 héc ta, chưa xây dựng đê bao ngăn lũ tuyệt đối để sản xuất lúa vụ ba. “Như vậy, nếu Đồng Tháp có cái nhìn tốt, tích cực tìm sinh kế mùa lũ tốt cho người dân, không mở đê bao, thì sẽ giúp cho cả ĐBSCL trữ lũ và đẩy mặn vào mùa khô cho toàn bộ hệ thống sông Cửu Long. Tốt hơn rất nhiều so với việc yêu cầu Trung Quốc xả đập thủy điện Cảnh Hồng”, ông cho biết.

Trước đó, trình bày tham luận tại buổi tọa đàm này, PGS-TS Lê Anh Tuấn, Phó viện trưởng Viện nghiên cứu biến đổi khí hậu thuộc Đại học Cần Thơ, cũng khẳng định: “Đồng Tháp Mười tuy có những công trình can thiệp về thiên nhiên, nhưng vẫn còn cơ may cuối cùng cho việc trữ nước, “cứu” mặn cho cả ĐBSCL vào mùa khô, chúng ta phải giữ lại Đồng Tháp Mười”, ông Tuấn kêu gọi.

Theo ông Tuấn, cần phải thay đổi tư duy, phải ngưng ngay việc mở đê bao sản xuất lúa vụ ba; chuyển những dự án thoát lũ ra biển Tây, thành dự án “giữ lũ”. “Chỉ còn Đồng Tháp Mười mới cứu cho ĐBSCL thôi, nhưng chúng ta phải chấp nhận sản lượng lúa sụt giảm và có một số nông dân bị ảnh hưởng”, ông Tuấn một lần nữa nhấn mạnh.

Tuy nhiên, có một câu hỏi đặt ra là: “Biến đổi khí hậu đang diễn ra, nước từ thượng nguồn sông Mê Kông về ngày càng ít, thì vùng Đồng Tháp Mười có tác dụng gì trong trữ lũ, giải mặn cho ĐBSCL?”.

Chuyên gia Nguyễn Hữu Thiện cho rằng, không phải đập thủy điện sẽ lấy hết nước và biến đổi khí hậu năm ngoái là chuyện 90 năm mới xảy ra một lần, năm 2016 có thể lặp lại như thế. “Nhưng đó không phải là tình hình chung, có thể năm tới nữa (2017) nước sẽ về, cho nên những gì đang diễn ra là thất thường, chứ không phải luôn luôn hết nước”, ông cho biết.

Như vậy, theo ông Thiện, khi có nước về và với điều kiện vùng Đồng Tháp Mười sẵn sàng là nơi trữ lũ, thì câu chuyện đẩy mặn, giữ ngọt cho vùng ĐBSCL sẽ được giải quyết.

Mời xem thêm:

GS. Nguyễn Ngọc Trân: “Tại sao lại coi nước mặn là kẻ thù?”http://www.thesaigontimes.vn/151448/GS-Nguyen-Ngoc-Tran-Tai-sao-lai-coi-nuoc-man-la-ke-thu.html

[ad_2]

— Đăng bởi HH —