Đỗ vũ – loài hoa độc chữa được nhiều bệnh

Bị mề đay, dùng hoa đỗ quyên tươi cùng với gạnh đầu ngựa, thiên lý quang , tất cả đem sắc nước rửa ngoài da.

Theo tiến sĩ Võ Văn Chi, tác giả tự điển Cây thuốc Việt Nam, đỗ quyên còn gọi là đỗ quyên đỏ. Tên khoa học là Rhododendron simsii Planch, thuộc họ tử quy Ericaceae. đỗ quyên là dạng cây bụi rụng lá, cao khoảng 2 m, phân cành nhiều, nhánh nhỏ mọc đứng, có vỏ màu xám đen. Lá mỏng, dạng bầu dục hay hình trứng ngược, mùa xuân lá ngắn hơn mùa hè. Kích thước nhàng nhàng của lá dài khoảng 3 vào 5 cm, rộng trong khoảng 2 vào 3 cm, đầu nhọn có múi, gốc hình nêm, mặt trên có lông thưa, mặt dưới có lông dày. Cuống lá dài từ 3 đến 5 mm, đầy lông.

Hoa tử quy xếp thành tán trong khoảng hai đến 6 đóa ở cành ngọn. Đài hoa dài 4 mm, có 5 thùy, nhiều lông măng . Tràng hoa màu hồng hoặc đỏ tươi, đỏ thẫm, hình phễu rộng, dài từ 4 đến 5 cm, có 5 thùy. Có 10 nhị, bầu có lông thô. Vòi nhụy không có lông, Quả nang hình trứng tròn, dài khoảng 8 mm, đầy lông thô. Cây này mọc trong rừng. Ra hoa trong khoảng tháng 2 vào tháng 4, quả chín trong khoảng tháng 8 tới 10. đỗ vũ được tìm thấy nhiều ở Lào Cai, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế, Kon Tum. một số nước khác như Trung Quốc, Lào cũng có.

Đông y dùng hoa, lá, rễ, hạt đỗ vũ làm thuốc. Hoa thu hái tới mùa xuân, lá vào mùa hè thu, rễ quanh năm. sử dụng tươi hoặc phơi khô.. Hoa đỗ vũ có vị chua, ngọt, tính ấm, tác dụng hòa huyết, điều kinh, khư thấp khớp . Rễ có vị chua, ngọt, tính ấm, tác dụng hòa huyết chỉ huyết, khư phong chỉ thống. Lá vị chua, tính bình, tác dụng thanh nhiệt, giải độc, chỉ huyết. Người ta sử dụng hoa, quả, rễ đỗ quyên trị bệnh viêm nhiễm phụ khoa . chả hạn như rối loạn kinh nguyệt , bế kinh, băng lậu . tuy thế nhưng còn trị phong thấp sưng đau, trĩ xuất huyết, đòn ngã thương tổn , thổ huyết, rò rỉ máu mũi. Lá trị mụn nhọt sưng lở, ngoại thương xuất huyết, mày đay (hay mề đay).

phân tách thành phần dược lý cho thấy lá đỗ vũ chứa flavonoid, rhodotoxin và sparassel. Hoa chứa rhodomollin III, caroten-5,6-epoxid, lutein, gossypetin-6-galactosid, lycopen và hai chất độc andromedotoxin, ericolin. Quả chứa rhododendrotoxin I, II, rhodojaponin I, andromedotoxin, ericolin, sparassol. Toàn cây có 3 diterpen là rhodomolein I, II, III. đỗ vũ giúp giảm đau, tác dụng đối với hệ tim mạch, làm giảm nhịp tim, hạ áp huyết . Hoa rất độc với côn trùng và cũng độc với những bệnh nhân . do vậy nhằm mục đích là đưa ra cách chữa bệnh cần dùng đúng liều lượng khuyến cáo. Rễ và lá không có tác dụng diệt côn trùng .

tiến sĩ Võ Văn Chi giới thiệu các bài thuốc hay từ cây đỗ quyên như sau:

Đòn ngã buốt đau

Lấy 10 g hạt đỗ vũ rang giòn, tán đồng bột. Mỗi lần uống 1,5 g với nước gạo hoặc rượu trắng.

Vết thương ngoài mắt sưng đỏ

tiêu dùng một lượng vừa đủ hoa và lá tử quy non. Rửa sạch, giã nát, thêm chút sữa người, sử dụng để có thể đắp ngoài chỗ đau.

Ngoại thương xuất huyết

Lấy một lượng vừa đủ hoa, lá đỗ quyên tươi, giã nát đắp ngoài vết thương.

Mề đay (mày đay)

sử dụng một lượng vừa đủ hoa, lá đỗ quyên tươi cùng với vị thuốc ghé đầu ngựa, thiên lý quang đãng . Tất cả đem sắc lấy nước nhằm mục đích là rửa ngoài vùng da nổi mày đay.

kinh nguyệt không đều , nước kinh trong đặc, lưng bụng đau buốt

Rễ đỗ vũ , hải kim sa, mỗi loại 30 g. Ô dược 15 g. Tất cả đem sắc nước uống trước kỳ kinh 5 ngày. Uống liên tục trong 3 tới 5 ngày. Mỗi ngày chỉ sử dụng một thang.

Bạch đới

Rễ đỗ quyên , rễ hàm ếch, mỗi loại đều 15 g. Tất cả đem sắc nước, bỏ bã nhằm mục đích là uống. dùng nước thịt lợn luộc uống với thuốc. Mỗi ngày sử dụng một thang, liên tục trong 3 đến 5 ngày.