Một số thủ phạm gây dị tật đầu nhỏ ở thai nhi: Làm sao nhận biết và dự phòng ?

Với tiến bộ của y khoa , dị tật bẩm sinh đầu nhỏ, teo não đã có khả năng được Phát hiện và ngăn ngừa .

Nguyên nhân hiểm nguy
Tiến sĩ (TS) Nguyễn Văn Kính, Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư (Hà Nội), cho hay trước khi xuất hiện vi rút Zika, đã có một số “thủ phạm” gây dị tật cho thai nhi, trong đó có dị tật đầu nhỏ. vi trùng Zika nguyên nhân gây đầu nhỏ đã thấy rõ về cơ chế: lúc đã nhiễm ở bà mẹ mang thai, chúng làm tiêu, teo “mầm” tế bào thần kinh ở thai nhi. Tế bào mầm này là “nguyên liệu ” cho tế bào não phát triển, lúc vật liệu bị tiêu sẽ khiến cho não không thể phát triển đầy đủ, giảm kích thước não, gây hội chứng đầu nhỏ. Khoảng 1 – 9% trẻ lọt lòng là con của bà mẹ mang thai nhiễm Zika trong thai kỳ sẽ bị dị tật đầu nhỏ.
“Virus gây bệnh Rubella cũng gây dị tật bẩm sinh cho em bé với tỷ lệ gần như 100% (sứt môi, tim bẩm sinh…) nếu như không may thai phụ bị nhiễm vi khuẩn này trong 3 tháng đầu thai kỳ”, TS Kính lưu ý và khuyến cáo: một tỷ lệ nhỏ trẻ sơ sinh bị dị tật đầu nhỏ do vi trùng Rubella. tuy vậy nhưng vi khuẩn này gây tâm thần , tự kỷ ở con của bà mẹ mang thai bị nhiễm vi rút này nhưng với tỷ lệ hết sức nhỏ.

Theo TS Kính, Zika đứng đầu trong số một vài nguyên nhân vi sinh gây di tật đầu nhỏ. tuy thế nhưng , có nhiều nguyên do khác gây hội chứng đầu nhỏ, teo não, thí dụ như: vi khuẩn Rubella cũng gây hội chứng đầu nhỏ dù tỷ lệ thấp hơn. Teo não bẩm sinh còn do ký sinh trùng Toxoplasmas. Ký sinh trùng này ví như nhiễm ở phụ nữ mang thai sẽ lây trực tiếp cho thai nhi, có lẽ sẽ xảy ra trong tử cung hay trong lúc sinh, gây tổn thương tâm thần bẩm sinh, não kém phát triển. nhân tố di truyền như: đứt gãy nhiễm sắc thể trong liệu trình hình thành thai nhi trong bụng mẹ cũng gây dị tật đầu nhỏ.
TS Trần Đăng Khoa , Phó vụ trưởng Vụ Sức khỏe bà mẹ – thiếu nhi (Bộ Y tế) thông tin thêm: lý do gây dị tật đầu nhỏ là Toxoplasmas được tìm thấy trong thịt chưa nấu chín, gây nhiễm qua ăn uống không uy tín vệ sinh. Dị tật đầu nhỏ cũng có khả năng gây ra bởi hàng ngũ lý do nhiễm trùng, do vi rút như: vi rút Campylobacter Pylory, vi rút gây bệnh giang mai. không những thế , có một vài tác nhân khác gây dị tật đầu nhỏ do bà mẹ tiếp xúc nhiều lần với một vài kim loại nặng như: thủy ngân…; bà mẹ nghiện rượu, thuốc lá; bà mẹ bị ảnh hưởng của tia xạ. Chấn thương trong thời kì mang thai (gây ảnh hưởng sự phát triển não của phôi thai (thiếu ô xy, thiếu máu, chấn thương); dị kì về di truyền (như hội chứng Down) và suy dưỡng chất nguy hiểm trong thời kỳ cái thai cũng có thể là tác nhân của dị tật đầu nhỏ.

Phát hiện và phòng ngừa
“Phụ nữ có thai cần đi khám trước 28 tuần để biết được sớm những trường hợp dị tật thai nhi. Trong đấy , nên siêu âm 3 lần trong thời gian mang thai: 12 tuần, 22 tuần và 32 tuần. giả dụ đúng theo chia sẻ căn bản này, được chuyên gia theo dõi sức khỏe, sẽ Phát hiện sớm những trường hợp đầu nhỏ. Đối với một số ca mới sinh, việc đo kích thước giúp xác định dị tật đầu nhỏ, Quan sát hình thái của đầu, biến dạng xương sọ, chụp cộng hưởng trong khoảng nhằm mục đích là biết cấu trúc não”, PGS-TS è Danh Cường, Phó giám đốc Bệnh viện Phụ sản T.Ư, khuyến cáo.

Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) lời khuyên : nữ giới mang thai nên phòng nhiễm vi khuẩn bệnh Zika bằng cách thức giảm thiểu muỗi Nếu áp dụng đốt điện ; tránh lây lan vi rút từ người nhiễm Zika, từ người có yếu tố nguy cơ (đi về trong khoảng vùng có dịch); từ người có dấu hiệu bệnh: sốt, nổi ban, đau cơ khớp, viêm kết mạc.

PGS-TS Dương Thị Hồng, Phó viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư khuyên: chị em phụ nữ nên tiêm phòng sởi – rubella trước thời kỳ mang thai để tạo miễn nhiễm cho mẹ và cho thai nhi. Chương trình tiêm chủng mở mang đất nước đã có các chiến dịch tiêm miễn phí vắc xin sởi – rubella cho nữ giới tuổi sinh đẻ , cho học sinh để có thể tạo miễn nhiễm chung trong cộng đồng. Tiêm chủng đầy đủ giảm nguy cơ mắc sởi, rubella thai kỳ, dự phòng hiệu quả dị tật bẩm sinh cho em bé do 2 vi trùng này.
đặc thù , không nên bỏ qua tín hiệu nhẹ. TS Kính lưu ý về một số dấu hiệu lâm sàng, nghi ngờ nhiễm Zika: sốt, phát ban. vi rút này có lẽ sẽ chỉ gây sốt nhẹ trên 37OC, đặc điểm lâm sàng như nổi ban cũng có thể thoáng qua, do đấy dễ bị bỏ sót. nguy cơ cao nhất gây dị tật đầu nhỏ cho thai nhi lúc bà mẹ bị nhiễm vi rút trong 3 tháng đầu thai kỳ. Nhưng trong suốt công đoạn mang thai bị nhiễm vi rút Zika đều có khả năng . cho nên , nên đi khám thai định kỳ và khi có dấu hiệu nghi ngờ cần vào bác sĩ chuyên khoa để được giải đáp xét nghiệm các khả năng dị tật thai nhi. “một vài phụ nữ có thai, bị sốt sẽ được xét nghiệm chỉ số CRP (là chỉ số viêm do vi trùng ) thấp dưới 10 thì sẽ làm xét nghiệm gạn lọc vi trùng . Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư hiện đã “trữ” 3.000 test xét nghiệm sàng lọc Zika dành đầu tiên cho chị em nghi nhiễm; giá tiền khoảng 1,5 triệu đồng/xét nghiệm”, TS Kính cho biết và lưu ý: “Thân nhiệt thông thường 37OC, nhưng nếu sốt, có khả năng đương nhiên đau người, phát ban trên da, viêm kết mạc mắt cần hình dong khám sàng lọc khả năng nhiễm vi rút Zika. tức tốc cả khi sốt nhẹ dưới 38OC và các triệu chứng thoáng qua thì cũng không nên chủ quan, bà mẹ mang thai cần thông báo với bác sỹ để có những chỉ định gạn lọc hợp lý ”.