Cần khôi phục truyền thống Tết Trung thu

Trung thu xưa khác nay không phải chỉ ở hình dạng đồ chơi, hương vị bánh trái. mẫu khác nhất đó chính là sự kỹ càng cho trung thu trong từng cặp vợ chồng .

Khi bé Thiên Minh vào dự Lễ hội Mặt nạ vừa được doanh nghiệp ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội) đầu tháng 9 vừa mới đây , cậu đã rất vui. Vui nhất là Minh được học vẽ mặt nạ, học vẽ trên quạt giấy. “Quạt giấy này lại làm hình giống quạt mo của thằng Bờm ạ. những cô bảo có bài Thằng Bờm có dòng quạt mo”, thằng nhỏ 9 tuổi nói. Trước ấy , cậu chưa hề biết một chiếc mặt nạ giấy được làm ra sao tốt nhất , thằng Bờm có trên đời thế nào. hiện nay thì cậu đã biết.

Biến thể bánh trung thu
Nghệ nhân ẩm thực Ánh Tuyết lại suy nghĩ tiêu cực về một vài biến thể bánh trung thu. Theo bà, bây giờ vị bánh phát triển thành nhiều hơn nhưng lại ít tinh tế, cầu kỳ như trước. “Đúng là bánh trung thu dần mất đi truyền thống. thỉnh thoảng có một số vị bánh mới không muốn ăn vì không ra vị bánh trung thu. Số nhà làm bánh truyền thống bị thu nhỏ lại. Làm mứt bí thì phải có nước vôi trong, rồi ngâm phèn và làm rất mất công. Mỡ trong dòng bánh nướng phải được ướp trước đến vài tháng. Nước đường để có thể làm bánh phải đun trước cả năm. ấy , một vài chiếc như thế thì trong vợ chồng phải dạy nhau, cùng giữ”, bà Tuyết nói.

TS mỹ thuật cổ Trang Thanh Hiền lời khuyên , bà và cộng sự đã đơn vị hoạt động trung thu bằng cách thức vẽ mặt nạ cho trẻ năm nay là năm thứ hai . đầu tiên , ý tưởng vào vì bà thấy những mặt nạ nhựa ngoại nhập quá xấu. Sau nữa, bà muốn các giới trẻ hiểu hơn về một nét văn hóa truyền thống VN. “lúc doanh nghiệp chúng tôi muốn làm y sì trung thu xưa nhưng không đủ lực. Vậy nên , mới chỉ ngừng ở phần khôi phục lại truyền thống mặt nạ giấy bồi thôi đã. Sau này có điều kiện phát triển thì sẽ làm đến một vài đồ chơi khác. Vì trung thu xưa có rất nhiều đồ tay chân và đồ tay chân truyền thống thì rất cần công nghệ , cần đầu tư lâu dài mới làm được”, bà hướng dẫn .

Còn nhà nghiên cứu mỹ thuật Nguyễn Đức Bình kể lại trò chơi trung thu ngày trước. Ông Bình cho thấy : “Năm trước, chúng tôi công ty trung thu cho một số em nhỏ. Trong ấy có một hoạt động là dạy làm dây Sử dụng đốt điện đèn bằng hạt bưởi. Trước đấy , chúng tôi thu gom hạt bưởi rồi dạy trẻ thơ Nếu áp dụng đốt điện hạt bưởi rất vui. các em nhỏ kinh ngạc vì chưa bao giờ chơi trò đó . Nhưng đó chính là trò chơi rất thân thuộc của thời tôi còn nhỏ”.

Cần giữ sợi dây truyền thống
TS Lê Thị Minh Lý, nguyên Phó cục trưởng Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT-DL), cũng cho rằng khởi thủy của ngày Tết Trung thu không được nhớ tới . Trong lúc với cư dân nông nghiệp đó là một tập quán thân thuộc . Ý nghĩa trung thu ngày nay nếu như hỏi ko phải người nào cũng biết. trẻ em biết ngày đấy mình được đi chơi nhưng không biết tại sao lại có Tết Trung thu.
vì thế theo bà Lý, điều rất cần làm cho trung thu là một số trường học phải quan tâm đến giảng dạy văn hóa phi vật thể hơn. “Phải tích hợp giảng dạy thế nào để một số tuổi teen có thể hiểu được, giả dụ không thì sẽ quên dần truyền thống của tổ sư . Tết đoan ngọ cũng thế, các em cũng chỉ biết là nhà dọn ra bao nhiêu thứ để có thể ăn thôi mà không hiểu tại sao lại có Tết đoan ngọ”, bà Lý nói. Bà Lý đưa quan niệm , những bảo tồn nên kết nối với nhà trường trong một vài hoạt động trung thu nhiều hơn nữa. Trên thực tế , một số bảo tồn ở Hà Nội hiện đã có nhiều hoạt động trung thu. Trong đó , bảo tồn Dân tộc học rất vượt bậc với việc đổi thay chương trình trung thu hằng năm. bên cạnh một số đội ngũ y bác sỹ dạy làm mặt nạ, làm cốm, họ còn doanh nghiệp một số hoạt động trung thu mang nét văn hóa vùng miền.
Nhà điêu khắc Đinh Công Đạt thì gợi ý: “Phố đi bộ Hà Nội cũng nên có đoạn dành cho hoạt động đưa làng nghề ra phố. Trong đó , các nghệ nhân cả già lẫn trẻ có khả năng ngồi biểu diễn tay nghề. những đồ chơi trung thu sẽ thân thiện hơn. bản chất đồ chơi trung thu là tính tự làm. Vì nó dễ, nó gần gũi , nó kế thừa. Bố làm cho con, anh dạy cho em. nếu đồ chơi chỉ là đi mua thì khó thấy sự thú vị ở đèn ông sư, đèn cá chép , đèn tôm… thành ra làm sao lời khuyên cách làm đồ chơi trung thu truyền thống cho cộng đồng là rất nên. Cũng nên có những kiểu dáng đèn mới dựa trên truyền thống như đèn ông sao loại cao cấp thì có lẽ sẽ trở nên sản phẩm du lịch ”.

Trong cuốn Đất lề quê thói của tác giả Nhất Thanh xuất bản năm 1970 có ghi: “Rằm tháng 8 là Tết Trung thu. Suốt cả năm, ngày rằm tháng 8 trăng vừa trong vừa tròn hơn cả, lại nhân tiết trời hết hot , chưa lạnh người ta bày ra cách thức chơi trông trăng… Nơi phố phường thi nhau bày cỗ trông trăng, đủ một số thứ bánh, ưa chuộng nhất là bánh dẻo, bánh nướng.
Ngoài một số thứ bánh, cỗ bày đủ mọi trái cây đương mùa và con giống nặn bằng bột nhuộm ngũ sắc… kế bên cỗ có lúc bày 2 ba mẫu đèn kéo quân. Tối đến lũ con nít lũ lượt kéo nhau ra phố mỗi đứa cầm chơi một dòng đèn có thắp nến bên trong, nan bằng tre nứa, phất giấy bóng màu, làm đủ hình lân, thỏ, ếch nhái, cá, tôm…
Ở thành thị trai tráng tập trung thành đoàn rước sư tử, rồng… Trung thu là tết thiếu nhi nhưng cũng là dịp biếu bánh, biếu ông bà, bác mẹ , chú bác, anh em, bạn bè…”.